Şirketlerde iç denetim faaliyeti oluşturmada ikinci yöntem, dış kaynak kullanımıdır (outsourcing). Dış kaynak kullanımı; şirketinizin iç denetim hizmetlerinin, dışarıdan profesyonel meslek uzmanları ve danışmanlarca sağlanmasıdır. Şirketlerin çağdaş, uluslararası standartlarda iç denetim hizmeti alması için en etkin yollardan bir tanesidir. Dış kaynak kullanımı ile bünyenizde bir iç denetim departmanı kurmaz, iç denetim personeli istihdam etmezsiniz. İç denetim ve risk danışmanlığı alanında uzman danışmanlık şirketlerinden yardım alırsınız. Bu şirketlerin sizin için görevlendirdiği ve her biri iç denetim, iç kontrol, risk gibi alanlarda uzman danışmanlar, şirketinizi ve iş süreçlerinizi dışarıdan denetlerler. Adeta şirket bünyesinde görev yapan bir iç denetim Birimi gibi işlev görürler.

Bilindiği üzere, şirketlerde iç denetimin bünyede kurulması ve şirketlerin kendi iç denetim Birimlerini kurmaları birinci yöntemdi. Bu yöntemin ilk adımı ise, böylesi bir Birimi kuracak, iç denetim ekibi ve kaynaklarının planlamasını yapacak ve Birimi layıkıyla yönetebilecek bir İç Denetim Yöneticisi’ nin (CAE) işe alınması idi. Burada tartışılan ikinci yöntem olan dış kaynak kullanımının (outsourcing) ilk adımı bu hizmetleri sağlayabilecek uygun bir danışmanın bulunmasıdır. Bu danışmanlar, genellikle, iç denetim hizmetleri sunan kişi ya da firmalardır. Bu firmalar gerek sahip oldukları uluslar arası know-how, gerekse de bünyelerinde çalıştırdıkları uzmanlar ile şirketlere dışarıdan en iyi şekilde hizmet verebilirler. Ancak dış kaynak kullanımı alternatifinin tercih edilmesi halinde, iç denetim hizmetlerinin sağlanacağı danışman firma seçimi önem taşır. Hizmet sağlamaya aday firmaların bazı kriterlere sahip olmaları beklenmelidir;

- Bünyesinde CIA sertifikasına sahip iç denetçi & danışmanlar bulunması.
- Risk bazlı (odaklı) iç denetim metod ve teknikleri ile ilgili yeterli know-how a sahip olmak.
- Bu alanda tanınan, uluslararası bir denetim ve danışmanlık şirketinin lisansörü olmak (uluslararası en iyi uygulamaları bilmek ve know-how sahibi olmak)
- Hizmet verilecek şirketin faaliyet gösterdiği sektöre ilişkin mesleki bilgi ve tecrübeye sahip olmak.
- Şirket ortakları ve yöneticilerinin önceliklerini, beklentilerini anlayabilecek mesleki tecrübe ile, şirketlerin örgüt yapıları, yönetim teorileri ve iş sistemleri ile ilgili ciddi birikime sahip olmak.
- İç denetimin ne olduğu ve ne olmadığını şirket ortak ve yöneticilerine en iyi şekilde anlatabilmek, kavramları anlaşılır kılabilmek ve güçlü iletişim becerilerine sahip olabilmek.

Yukarıda belirtilen kriterleri taşımayan denetim ve danışmanlık firmalarından danışmanlık, denetim veya eğitim hizmetleri alınması halinde;
1) Çağdaş ve uluslararası nitelikte iç denetim hizmeti almak mümkün olmayacak,
2) Alınan hizmetlerden beklenen fayda sağlanamayacak,
3) Yalnızca mali odaklı bir bakış açısı ile hizmet alınmış olacak,
4) Şirket operasyonları ve iş süreçlerinin risk bazlı ve iç kontrol odaklı denetimi yerine özellikle mali iş ve işlemlerin denetlenmesi ile yetinilmiş olunacak,
5) Hizmetleri sağlayan kişilerin iç denetimden “ne anladığı” ile sınırlı kalınmış olunacaktır.

İç denetim hizmetlerini sağlayacak danışmanların; iç denetim alanında uzun yıllar çalışmış, uluslararası uygulamaları bilen, CIA sertifika yetkinliğine sahip ve bu alanda akademik çalışmalar yürüten kişi veya firmalardan seçilmesi bizce önem taşımaktadır. EÖzellikle de bağımsız denetim alanında hizmet alınan firmadan, iç denetim hizmeti sağlanmaması gerekliliği önemli bir husus olarak dikkat çekmektedir. Şirketinize dış denetim hizmeti veren firmadan, aynı dönem dahilinde iç denetim hizmeti almamaya azami dikkat gösterilmelidir. Dış denetim hizmeti alınan firmadan, aynı dönem içinde, iç denetim hizmetleri de alınmasının çeşitli sakıncaları bulunmaktadır. Konuya dünyada pek çok yasal düzenleme (SOX, SEC) ile ülkemizde SPK düzenlemelerinde yer verilmektedir. Yakın bir zamanda, yeni TTK’ nun da kabul edilmesi ile bu durum, tüm şirketler açısından dikkat edilmesi gereken bir konu haline gelecektir.

Yukarıdaki uyarıyı yaptıktan sonra, dış kaynak kullanımının avantaj ve dezavantajlarına bakalım;

Avantajlar:
- İç denetim faaliyetini bünyede oluşturmaya göre çok daha düşük maliyet,
- Bu alanda faaliyet gösteren danışmanlık firmalarının sahip oldukları uzmanlık ve tecrübe,
- Sıfırdan iç denetim sistemi kurmanın zaman gerektirmesi, ancak dış kaynak kullanımında şirket bünyesinde iç denetimlere hemen başlanabilmesi,
- Denetim hizmeti sunacak danışmanların şirketin örgüt yapısı ve hiyerarşisi dışında oluşu nedeni ile daha fazla ciddiye alınmaları (dışarıdan gelenler), tavsiye ve tespitlere daha fazla itibar edilmesi.
- Personel kayıplarının sorun olmaktan çıkması,
- Bünyede kurulacak bir iç denetim birimine, devamlı surette eğitim sağlanması gerekliliğinin ortadan kalkması.

Dezavantajlar:
- Şirketin departman ve birimlerinin “dışarıdan gelenlere” karşı bilgi saklama eğilimi,
- Şirket ortak ve yöneticilerinin ticari sır ve gizli bilgilerin ifşa edilmesine dair kaygıları,
- Bünyedeki iç denetçilerin aksine, dışarıdan gelen danışmanların, şirket ve operasyonları ile ilgili detay düzeyde bilgi sahibi olmaması, iç denetim hizmeti veren danışmanların şirket ile ilgili faaliyetlere artan oranlı (kümülatif) biçimde yoğunlaşmaması nedeniyle, denetim derinliğinin arzu edilen düzeyde olmaması,

Türkiye’ de henüz iç denetim hizmetleri yaygınlaşmamış olduğundan, dış kaynak kullanımı da yagın değildir. Ancak özellikle yurt dışında, pek çok büyük firmanın bünyesinde iç denetim birimi oluşturmak yerine dış kaynak kullanımını tercih edebildiğini görmekteyiz. Dış kaynak kullanımında, gizlilik ve ticari sırlar ile ilgili çekinceler, son derece sert ve koruyucu sözleşmeler ile bertaraf edilirken, iç denetim hizmetlerinden en etkin şekilde, en uygun maliyet ile faydalanmak mümkün olmaktadır.

Özetle, iç denetimin yurt dışında dış kaynak kullanımı yolu ile temin edilmesi yayın tercih edilen bir uygulama olup, ülkemizde de yakın zamanda bu yönde eğilimler görmek mümkün olacaktır.
İç denetim faaliyetini şirket bünyesinde oluşturmayıp, iç denetim hizmetlerini, dış kaynak kullanımı ile temin etmeyi planlayan firmaların, bu yönde karar alırken, yazı dizimizin 1. ve 2. Bölümlerini yeniden okuyarak, çeşitli faktörleri göz önünde bulundurmaları gerektiği unutulmamalıdır.

Şirketlerde İç Denetim Faaliyeti Nasıl Oluşturulur?- 1:
https://www.bertankaya.net/index.php?option=com_content&task=view&id=87&Itemid=25
Şirketlerde İç Denetim Faaliyeti Nasıl Oluşturulur?- 2:
https://www.bertankaya.net/index.php?option=com_content&task=view&id=88&Itemid=25

Yazı dizimizin 5. Bölümünde, iç denetim faaliyeti oluşturma ve sürdürmede üçüncü yöntem olan “eş-kaynak kullanımından” bahsedeceğiz.